Dieta dla osób z kamicą moczową

Kamica moczowa to stan, w którym w nerkach, pęcherzu lub drogach moczowych powstają złogi mineralne, potocznie nazywane kamieniami. Mogą one mieć różny skład chemiczny – od szczawianowych, przez moczanowe, aż po fosforanowe i cystynowe.

Objawy kamicy moczowej bywają bardzo uciążliwe: ból w okolicy lędźwiowej, kolka nerkowa, problemy z oddawaniem moczu czy krwiomocz. Ponieważ najczęstszą przyczyną kamicy jest nieprawidłowe zbilansowanie posiłków, niedostateczna ilość płynów, a także predyspozycje metaboliczne, podpowiemy Ci jak powinna wyglądać dieta przy kamicy.

Zasady ogólne diety dla osób z kamicą

Odpowiednia dieta w kamicy moczowej nie tylko może przyczyniać się złagodzenia objawów, ale przede wszystkim zapobiegać tworzeniu się nowych złogów.

Co jeść przy kamicy nerkowej, a czego unikać?
To zależy od rodzaju kamicy – inne zalecenia dietetyczne stosuje się przy kamicy szczawianowo-wapniowej, a inne w przypadku kamicy moczanowej czy fosforanowej. Warto też pamiętać, że leczenie zachowawcze wymaga od pacjenta przestrzegania codziennych zasad i dba o nawadnianie.

Bez względu na typ kamicy moczowej, istnieje kilka podstawowych reguł, których należy przestrzegać:

• Odpowiednia ilość płynów
  Należy wypijać co najmniej 2–2,5 litra płynów dziennie. Dzięki temu mocz staje się bardziej rozcieńczony, a kryształy nie mają warunków do łączenia się w kamienie. Najlepiej pić wodę niskozmineralizowaną, herbatki roślinne lub napary z dzikiej róży.

• Ograniczenie spożycia soli
  Nadmiar sodu sprzyja powstawaniu kamieni nerkowych, dlatego sól należy ograniczyć do minimum. Zamiast soli warto stosować zioła i naturalne przyprawy.

• Zbilansowany jadłospis
  Dieta powinna być bogata w warzywa i owoce, a ograniczać produkty, które nasilają odkładanie szczawianów, puryn czy fosforanów.

• Regularność posiłków
  Lepiej spożywać mniejsze porcje kilka razy dziennie niż dwa duże posiłki.

• Indywidualne zalecenia
  W zależności od rodzaju kamicy nerkowej dietetyk może wskazać konkretne produkty, których należy unikać lub które trzeba ograniczyć.

Kamica moczowa dotyczy całego układu moczowego. Nawet po rozbiciu kamieni nerkowych istnieje ryzyko nawrotu, dlatego dieta powinna być traktowana jako element spójny z leczeniem.

Kamica szczawianowo-wapniowa

Najczęściej diagnozowanym rodzajem kamicy nerkowej jest kamica szczawianowo-wapniowa. Kamienie szczawianowe powstają, gdy w moczu gromadzi się zbyt dużo szczawianów i wapnia. Niekiedy dochodzi do tego przy zbyt dużym spożyciu witaminy C, która w organizmie przekształca się w kwas szczawiowy.

Produkty niewskazane przy kamicy szczawianowo-wapniowej: produkty z dużą zawartością witaminy C i kwasu szczawiowego: groch, fasola, warzywa strączkowe, buraki, rzodkiew, rzodkiewki, sałata, szczaw, szpinak, rabarbar, pietruszka, koperek, dzika róża, porzeczki, jagody, owoce cytrusowe, sery, twaróg, wątróbka, solone ryby, galarety mięsne i mięsa w galarecie, rośliny strączkowe, słone sery, grzyby, poziomki, agrest, warzywa kiszone; tłuste wywary i sosy mięsne, grzybowe i rybne; słone przekąski, wędliny, konserwy, kawior, pieprz, musztarda, chrzan; czekolada, figi; cukierki, dżem, wyroby cukiernicze; kakao, mocna kawa i herbata

Produkty dozwolone w ograniczonych ilościach: kasze, pieczywo, makarony, masło śmietankowe, mleko, produkty mleczne do picia (za wyjątkiem sytuacji ze wzrostem poziomu wapnia w moczu, przy wysokim pH moczu), jajko pod każdą postacią, pomidory, długo gotowane mięso, drób i ryby w umiarkowanych ilościach, gotowane wędliny (mleczne, dietetyczne), parówki, kukurydza, marchew, cebula, pomidory

Produkty dozwolone przy kamicy szczawianowo-wapniowej: banany, jabłka (z wyjątkiem antonówki), gruszki, śliwki, pigwa, brzoskwinie, morele, truskawki, wszystkie dyniowate, ziemniaki, kapusta biała, ogórki, bakłażany, dynia, soczewica, kompoty, kisiele i musy owocowe; chleb: pszenny, żytni, wyroby z mąki, zwłaszcza pieczywo razowe z otrębami pszennymi; zupy; tłuszcze (masło i olej roślinny), zimne przekąski z warzyw, wywar z suszonych owoców, dzikiej róży, otrąb pszennych, napoje owocowe, kwas chlebowy; niskozmineralizowane wody mineralne.

Reasumując: w przypadku kamicy szczawianowej należy szczególnie zwracać uwagę na produkty bogate w szczawiany. Ważne jest także ograniczenie spożycia soli i mięsa, które sprzyja zakwaszaniu moczu.

Kamica moczanowa

Kamica moczanowa jest związana z odkładaniem się kryształów kwasu moczowego. Sprzyja jej dieta bogata w puryny, czyli związki obecne w mięsie, podrobach czy rybach. W przypadku kamicy moczanowej należy stosować dietę alkalizującą mocz, czyli bogatą w warzywa, mleko i jego przetwory.

Produkty niewskazane przy kamicy moczanowej: kawa, kakao, czekolada, orzechy, grzyby, rośliny strączkowe, pieczone mięso, drób, wątróbka, mięso konserwowe, marynaty, wędliny, podroby, śledzie, szproty, sardynki, anchois, pasztety, banany, miód, czerwone wino.

Produkty dozwolone w ograniczonych ilościach: jagody, poziomki, maliny, morele, śliwki, winogrona, chude mięso, ryby, drób (nie częściej niż 3 razy w tygodniu); sól, bakłażan, żółtko jajek, chleb pszenny i żytni z mąki tortowej, można dodać otręby; słaba kawa z mlekiem, słodkie potrawy, przetworzone owoce i jagody, suszone owoce, budynie i kremy, marmoladki, konfitury.

Produkty dozwolone przy kamicy moczanowej: cytryna. Należy regularnie stosować diety ścisłe: owocowe, składające się z kwaśnych przetworów mlecznych, takich jak: mleko, fermentowane napoje mleczne, twaróg, śmietana, ser. Do tego: warzywa pod każdą postacią; sosy: warzywne, śmietanowe, mleczne; jajka (nie częściej niż 1 raz dziennie) pod każdą postacią.

Tłuszcze: masło śmietankowe, masło klarowane i oleje roślinne, kasze pod każdą postacią (w umiarkowanych ilościach); zupy wegetariańskie, barszcz, kapuśniak, zupy warzywne, ziemniaczane, mleczne, owocowe, z dodatkiem kasz, chłodnik, botwinka.

Alkaliczne wody mineralne, herbaty, napoje owocowe, soki, napary z dzikiej róży i otrąb pszennych, suszonych owoców.

Zimne przekąski: sałatki ze świeżych i kiszonych warzyw, owoców, sałatki jarzynowe z burakiem.

Przynajmniej raz na 7–10 dni dobrze jest trzymać się ścisłej diety (dieta owocowa, warzywna, mleczna, ziemniaczana), zwiększając w tym czasie ilość przyjmowanych płynów. W przypadku kamicy moczanowej należy unikać diety bogatej w puryny i dbać o alkalizację moczu. Dieta mleczno-jarska jest tu jednym z najlepszych rozwiązań.

Kamica fosforanowa

Kamienie fosforanowe powstają, gdy mocz staje się zbyt zasadowy. Sprzyja im nadmiar fosforanów w diecie, zwłaszcza w produktach mlecznych. W tym przypadku konieczne jest zakwaszanie moczu dietą i ograniczenie spożycia mleka.

Produkty niewskazane przy kamicy fosforanowej: ser, wątróbka, kurczak, grzyby, orzechy, kakao, czekolada, fasola, pietruszka, żółtko jajka, śledzie, kawior z łososia, zupy mleczne, warzywne, owocowe, wędliny, ryby solone, ziemniaki i warzywa, z wyjątkiem wymienionych poniżej, warzywa konserwowe, warzywa kiszone; wędliny; soki owocowe i jagodowe, tłuszcze zwierzęce i margaryny, ostre przekąski, buliony rybne i mięsne, galarety mięsne, kawa mielona, kakao, przyprawy, kwas chlebowy.

Produkty dozwolone w ograniczonych ilościach: (dynia, warzywa strączkowe, brukselka), owoce, jagody (czerwona porzeczka, borówki), mleko, kwaśne przetwory mleczne: twaróg, ser, słodkie dania na mleku i śmietance; pieczywo, kasza gryczana, owies, kukurydza.

Produkty dozwolone: mięso, drób, w tym w postaci przekąsek, zup i sosów; kasze bez mleka; jaja pod każdą postacią (1 raz dziennie); tłuszcze: masło śmietankowe i oleje roślinne; zielony groszek, dynia, grzyby, chleb, wyroby mączne pod każdą postacią; kwaśne odmiany jabłek i owoców, kompoty, galaretki i napoje owocowe z tych owoców; słaba herbata i kawa (bez mleka), napar z dzikiej róży, cukier, miód, wyroby cukiernicze. Wskazane jest spożycie wód mineralnych z zawartością wapnia i wodorowęglanu.

W przypadku kamicy fosforanowej zaleca się ograniczenie fosforanów i stosowanie diety zakwaszającej mocz.

Kamica cystynowa

Rzadziej spotykanym rodzajem kamicy jest kamica cystynowa, związana z odkładaniem się kryształów aminokwasu cystyny. Ten typ choroby ma najczęściej podłoże genetyczne i wymaga stałej kontroli lekarskiej. Objawy kamicy cystynowej są podobne jak w innych postaciach: kolka nerkowa, ból w okolicy lędźwiowej, a także obecność krwi w moczu.

W przypadku kamicy cystynowej należy stosować dietę o zwiększonej podaży płynów (nawet 3 litry dziennie), aby rozcieńczyć mocz i zmniejszyć ryzyko krystalizacji. Zaleca się ograniczenie spożycia soli, ponieważ sód zwiększa wydalanie cystyny z moczem. W jadłospisie powinny znaleźć się produkty alkalizujące mocz: warzywa, owoce, mleko i jego przetwory. Ważne jest także regularne kontrolowanie pH moczu i dostosowywanie diety w zależności od zaleceń dietetyka.

Dieta przy kamicy moczowa — podsumowanie

Kamica moczowa dotyka nawet 20 procent populacji. Powstawanie kamieni moczowych może wynikać z błędów dietetycznych i ze zbyt małej ilości płynów. Odpowiednia dieta przy kamicy pozwala zmniejszyć ryzyko nawrotu i poprawia komfort życia. W zależności od rodzaju kamicy nerkowej (szczawianowej, moczanowej, fosforanowej czy cystynowej) zalecenia dietetyczne mogą się różnić. Dlatego zawsze najlepiej skonsultować jadłospis z dietetykiem, który dopasuje go do Twojego typu kamicy i wyników badań. Warto to zrobić, aby uniknąć bolesnych objawów kamicy i ponownego powstawania kamieni w nerkach.